Sunday, September 29, 2019

सेहेच खबर


खडक पामी आले

डीस्येई डीस्या ज्याके ईसे ह्याले चलन ?
काटै न आले पट्टको न होजाट्के च मीछाना ।
ग्याहोटीए पाच आहारा चीभ्येई हीके स्याट्ले ?
लहो टूक्के लहै न पाईङ हीके होटा जाट्ले ?

                ज्याके गाके बील्के ईसे हरै पाले,
                माज्याम जीवाच च, ईलाङ सूरा माले ।
                काम जाट्के ईलम जाट्के लहो टूक्के डेम,
                हेक माहेक कसरा चेले हूर्मट डाके डेम ।

जाट्नी काम पट्टकोई न ऊढगोग ईलम जाट्नीस ।
बा–बाङ बू–बूङ खर्च चैँ होटान माजाट्नीस ।
याÞका डानी नूनीङके ड जाट्नीस सेहेच काम,
Þासके ङोस्के परीयार ज्याके च हीडीस्ले माम ।

                हान मड्ड गाम कान ढेन्नाम सेन ड मीछाने ?
                लहो हूड्डीए माटूर्म बरू खाटी आछाने ।
                सोक फीकर सट्टूर ढरी ईच्यै न सेनक्ले,
                लहो डेच लोगा कोठा आच्यै न योनाक्ले ।

जाट्नीस काम हूर्मट डाके नूनीÞङले ड ङोस्म,
जजा मीजा कोक्के पारीया सेहेच सेहेच खास्म ।
सीनाङ माÞट्नाङ लगनाङ डेग खर्च हीके जाट्के ?
नूनीङके ड ङोस्क छाना हीके नून्लाक छान्के ?
               
                हूर्मट डाके डेचै खर्च ढलीङ आजाके ?
                कहर टकीङ कहर झन ईसे न आफाटे ?
                लहो डूङगा ङोस्म ज्याच कूरा ज्यानीस,
                मासेहेच बैगून जटी कापटी लोहोनीस ।

सेहेच काम जाट्ड्याक सेहेच कानको आछाना,

ठोरै खर्च जाट्के परीया चाहाँटूङ जमाना ।
भडाक मट्टै जाट्म वÞाके काने मीछाने ?
सेहेच लाम जीम्के छाना बल्ल ढेन्नाम आछाने 

आढीस्याहा

खडक पामी आले



ङासे फून्म खालाप्च बोई – मोईके न !
मेहेकोई “क” अक्खा मावर्नाङ ड्
वाराका ङाके काट निस हील्के सूए ? आसके न !!!


मोईओ ढूट जीवाट्म डाच कानूङ बोई – बाज्यूके न,
लहो भाँटी रोस्के माडास्च पट्टके न,
मीक्डी ड नाम्चोस गाम जीवाचकोके न,
सू लहो – मिज्याट पाम अघेर ख्योहोम ले, आसके न,


हटैं,

सू – सूए कानूङ ढूटके ढेमाङ टाहाके रीक्मा आखेराका आस्के न, ङौ ईसे आढीस्याहा !

Thursday, September 26, 2019

पठन संस्कार

       कसरी पढ्ने !
   पठनमा रमाउन त्यस्तो विधि पढन्ते भइरहनु पर्दैन । तपाईं पठनमा रमाउन सक्नुभयो भने यसले कुनै विषयमा जानकार मात्र बनाउँदैन, गर्न आँटेका काममा पनि सहयोग पुर्याउँछ । पठनले हाम्रो सोचाइ र चिन्तनलाई फराकिलो बनाउँछ । साथीभाइको जमघटमा होस् या प्रोफेसनल कुराकानी गर्दा नै किन नहोस्, पठनमा रुचि हुनेहरुमा कुरा गर्ने मेसो पनि हुन्छ । तर हिजोआज अधिकांशको एउटै गुनासो हुन्छ, पढ्न त मन छ तर के गर्नु ? फुर्सदै हुन्न । साँच्चिकै हामीलाई पढ्न मन छ भने र केही कुरामा ध्यान दिन सक्यौँ भने पढ्नको लागि समय छैन भनिराख्नु पर्दैन ।  थोरैबाट सुरुवात : एकैचोटी धेरै पढ्न खोज्दा पढ्न सकिँदैन । भर्खरै पढ्न सुरु गरिएको छ भने कुन कुन पुस्तक पढ्ने भनेर छनोट गर्नुस् । पूरा गर्नै नसक्ने प्रतिबद्धता नगर्नुस् । आज यति पढिसक्छु भनेर सहजताको साथ सुरु गर्ने । पुस्तक पढ्ने बानी नभएकाले आज ५० पाना पढिसक्छु भनेर प्रतिबद्धता गर्न सकिन्छ । यसो गर्दा पढ्ने तनाव हुँदैन । भोलि पनि त्यही पुस्तक सुरुवात गर्ने र पढ्दा तनाव महसुस भएन भने अघिल्लो दिनको भन्दा १० पाना अरु बढाउन सकिन्छ ।
आफ्नो उद्देश्य आफैँले बनाउने : पढ्ने उद्देश्य आफैँले बनाउने हो । अरु कसैले भन्दैमा बानी बस्दैन । अरुले भनेको आधारमा पढाइ त सुरुवात गरिएला तर निरन्तरता दिन गाह्रो हुन्छ । सन् २००९ मा अमेरिकी एक विश्वविद्यालयमा गरिएको अनुसन्धानले जसले अब यसरी पढ्छु भनेर साथीभाइमाझ योजना सुनाउँछ, कालान्तरमा उनीहरुले नपढ्ने देखिएको थियो । किन यस्तो हुन्छ त रु अनुसन्धानअनुसार आफू कसरी पढ्ने भन्ने योजना अरुलाई सुनाउँदा अर्को व्यक्तिले तिमीले भनेजसरी हैन, मैले भनेजसरी पढ भनेर योजना सुनाइँदिदा र त्यो योजना अँगाल्दा आफ्नो योजनाले विफल भएको देखिएको छ । त्यसकारण केही नितान्त व्यक्तिगत योजना नसुनाएकै राम्रो ।
अत्यास लाग्दा नआत्तिनुस् : अधिकांश पाठकलाई जतिसुकै मज्जाको पुस्तक भए पनि बीचमा पुगेपछि पढ्न अल्छी लाग्छ । मैले यो किन यो पढिरहेको छु भनेर अत्यास लाग्छ तर पिर नमान्नुस् । जे हुन्छ राम्रैको लागि हुन्छ । पढिरहेको पुस्तकबाट केही ज्ञान प्राप्त गरेजस्तो लाग्दैन वाहियात लाग्छ भने त्यो छाडिदिनुस् र अर्को सुरु गर्नुस् । ‘द ह्यापिनेस प्रोजेक्ट’का लेखक रविनले भनेका छन्– जित्ने मान्छे कहिल्यै भाग्दैन । ऊ अघि बढ्छ । पढ्दापढ्दै अल्छी लाग्यो भने तपाईं झन् धेरै पुस्तक पढ्नुस् राम्रा राम्रा । अल्छी लाग्यो भनेर बीचैमा छाड्ने हो भने कहिल्यै पढिदैन ।
जे मन पर्छ त्यही पढ्ने : सुरुवाती चरणमा आफ्नो रुचि के हो थाहा नहुन सक्छ । त्यतिबेला जुनसुकै पुस्तक पनि पढिन्छ तर केही फरक स्वादका पुस्तक पढ्दै गएपछि भने आफ्नो रुचि ठ्याक्कै थाहा हुन्छ । मान्छेको स्वभावअनुसार रुचि फरक हुने गर्छ । कसैलाई आख्यान मन पर्ने हुन सक्छ भने कसैलाई गैरआख्यान । आफू जे पढ्दा रमाउन सकिन्छ, त्यही विधा रोज्न सकिन्छ ।
पुस्तक नछुटाउनुस् : जहाँ जाँदा पनि आफूसँगै पुस्तक लैजानुस्, नछुटाउनुस् । यस्तो अवस्थामा तपाईंले थोरै फुर्सद हुँदा वा मौका पाउनेबित्तिकै पढ्न सक्नुहुन्छ । कसैलाई पर्खिरहनुभएको छ, अस्पतालमा लाइनमा हुनुहुन्छ भने यस्तो बेलामा तपाईंको सबैभन्दा राम्रो साथी पुस्तक नै बन्न सक्छ ।
पढ्नको लागि समय छुट्ट्याउनुस् : सबैभन्दा ठूलो कुरा पढ्नका लागि समय छुट्ट्याउनु हो । जब हामीले समय नै छुट्ट्याएर, यो महŒवको काम हो र यसलाई म यति समयमा पढ्छु भनेर प्रतिबद्ध भयौँ भने केही दिनभित्रमा नै हामी त्यो समय तालिकामा अभ्यस्त हुन्छौँ । हामी अधिकांश समय सामाजिक सञ्जाल र युट्युबमा बिताइरहेका हुन्छाँै । सामाजिक सञ्जाल र युट्युब चलाउने समय घटाइदिने हो भने पढ्नका लागि समय निकाल्न सकिन्छ ।
पढ्ने कुरालाई चुनौतीका रुपमा लिनुहोस् : निरन्तर ३÷४ घण्टा लगातार पढ्नु कम्ती त चुनौतीको कुरा हैन १ पढाइलाई हलुका रुपमा नलिई चुनौतीको रुपमा लिनु पर्छ । त्यसरी लिँदा समयको व्यवस्थापन मिल्छ । सँगै अरुले के पढिरहेका छन् भनेर चिया गफ पनि गर्न सकिन्छ ।
पढ्ने वातावरण आफैँ सिर्जना गर्ने : वरिपरिको वातावरण आफैँ सहज हुँदैन, न त अरुले नै सहज बनाइदिन्छन् । आफूलाई कस्तो वातावरण चाहिएको छ, त्यसैअनुसार वातावण सिर्जना गर्ने हो । घरमा होहल्ला हुन्छ, आफ्नै फोन आएर हैरान भइन्छ भन्ने छ भने हल्लाकै बीचमा पढ्ने बानी बसाल्नु पर्छ र पढ्ने बेलामा मोबाइललाई बन्द गर्न सक्नुपर्छ ।
पुस्तक आफैँ किन्ने : जसरी हामी कपडाका लागि तथा अरु कामका लागि भनेर पैसाको जोहो गर्छौं, पुस्तकको लागि पनि जोहो गर्नुपर्छ । पुस्तक मागेर हैन, आफैँ किनेर पढ्ने बानी बसाल्नुपर्छ । जब पुस्तक पढिसकिन्छ, त्यसपछि त्यो पुस्तकबारे धारणा बनाउन सकिन्छ । त्यसलाई लेखेर अथवा छलफल गरेर प्रस्तुत गर्न सकिन्छ ।
प्रविधिको अधिकतम प्रयोग गर्ने : धेरै जसोलाई प्रिन्ट पुस्तक नै मन पर्छ । पुस्तकको सुगन्ध, नयाँ पानालाई सुम्सुम्याउनुको मज्जा नै छुट्टै हुन्छ । स्क्रिनमा पढ्नुभन्दा पुस्तकै हातमा लिएर पढ्नु कयौँ गुना आनन्द हुन्छ । सधैँभरि साथमा प्रिन्ट पुस्तक नै लिएर हिँड्न नमिल्न सक्छ । त्यसको विकल्प स्वरुप अडियो बुकलाई लिन सकिन्छ । हातहातमा स्मार्टफोन हुनेले सुन्न र स्क्रिनमा पढ्न सहज हुन्छ ।
सोेचाइ बदल्नुस् : पढ्ने कुरालाइ विशेष केही नठान्नुस् । पढ्नु पनि प्राकृतिक कुरा हो, जसरी हामी खान्छौँ श्वास फेर्छांै, सोच्छौँ, त्यस्तै पढ्नु पनि एउटा काम हो भन्ने सोच्नुस् । यसरी सोच्दा पढ्नै पर्ने छ भनेर चिन्ता लिइरहनु पर्दैन ।
पढ्ने कुरा धेरै छन् : अखबार, म्यागेजिन, अनलाइन सामग्रीहरु प्रशस्तै पाइन्छन् । फुर्सद भयो कि पढ्न तयार भइहाल्नुस् । जस कारण तपाईंको पढ्ने गति बढ्न थाल्छ ।
धेरै थरिका पुस्तक पढ्ने : पुस्तकहरुको विविधता यति धेरै छ कि हामीले के गर्दा के पढ्ने भनेर छुट्ट्याउन सक्छौँ । घुम्दा पढ्ने, घरमा गहिरो अध्ययन गर्ने, रेस्टुराँमा पढ्ने विषयहरु कि त किताब कि त इबुक छुट्याउनु पर्छ । यसरी ठाउँअनुसार, मुडअनुसार र इबुक वा किताबलाई छुट्याउन थाल्नु भएपछि तपाईंको पढ्ने जाँगर पनि बढ्दै जान्छ । जति पढ्दै गयो, उति धेरै नयाँ कुरा थाहा हुँदै जान्छ । यसै समय खेर फाल्नु भन्दा पढ्नुका फाइदा बुझ्दै जानुहुन्छ । इन्क म्यागेजिनबाट अनुवादित अंश

















कछारकी रानी घण्टाचुली

 घण्टाचुली 

खड्क पामी आले

"एउटा कस्तुरी आफ्नो नाभिबाट निस्केको वीनाको सुगन्ध खोज्दै  दिनभरी कोसौ टाढा टाढा सम्म भौतरी रहन्छ , जब उ थकित हुन्छ आखिर आफ्नै नाभिमा त्यो सुगन्ध भेटिन्छ।"   जस्तै हामी पनि आफ्नै आँखा आगडी काखमै रहेको  सौर्न्दर्यलाई नचिनेर त्यस्को महोत्व भुलेर दुर दुर सम्म  धाम खोजिरहन्छौं , पर्यटकीय स्थालहरु खोज्दै भौतरिन्छौ।  जुन स्वर्ग त यहीँ नै छ , जो पहिचान हुनु मात्र  बाँकी हो । त्यस्तै स्वर्गको मध्ये एउटा  टुक्रा हो-कछारकी रानी घण्टाचुली !
     प्रसिद्ध धार्मिक स्थाल देवघाट धामको शिरमा रहेको रिसिङथान घण्टाचुली  समुन्द्र सतह देखि १६३० मिटर उचाइमा अवस्थित छ ! धार्मिक, ऐतिहाँसिक, प्राकृतिक  एवं  पुरात्वत्तिक महोत्व बोकेको यस ठाउँको उत्खनन र पहिचान हुनु जरुरी छ । तत्कालीन  समयमा राजदरबर, राजगद्दी,चौकी वा उमराउ रहेको भन्ने प्रमाण  यहाँ रहेको भाग्नवशेष स्थालहरुले देखाउछ। जस्को उत्खनन हुनु जरुरी छ । यहाँको प्रमुख विशेषता भनेको मागेको वर प्राप्त हुने शाक्तिपिठ घण्टाचुली कालिका हो , जहाँ  दैनिक दर्शनार्थी श्रद्धालु भक्तजनहरुको भिड लाग्ने गर्द छ ।
  २०० हेक्टर भन्दा बढी क्षेत्रफलमा फैलिएको घन जंगलमा बनै भरी लालीगुराँस ढकमक्क फुलेको सिजनमा  हेर्न सकिन्छ । विभिन्न प्रजातिका चराचुरुङ्गीहरु अवलोकन गर्न पाईनुको साथै दुर्लभ जीव हाब्रे (पाण्डा) पनि यस क्षेत्रमा पाइन्छ । 
    जस्तो सुकै मानसिक तनाव डिप्रेसन भएका व्यक्तिहरु पनि  घण्टाचुली कालिकाको दर्शन पश्चात्  यस क्षेत्रको जंगल साफरी गरेपछि १५ मिनेटमै तनाव खालस हुने यहाँको दैवीक वा प्राकृतिक शाक्ती हो । जो अहिले सबैको चासोको बिषय बनेको छ।
      नेपालको १७ वटा जिल्ला देख्न सकिने उक्त घण्टाचुलीबाट उत्तर तिर पुर्व पश्चिम फैलिएको सेतम्मे हिम-शृङ्खलाहरुको अति नै मनमोहक दृश्यहरु देख्न सकिन्छ।
 नजिकै रहेको गुरुङ वस्तिमा गुरुङ संस्कृति  मगर वस्तीमा मगर संस्कृति र  भुजेल वस्तिको भुजेल संस्कृति  यहाँको भुल्नै नहुने पक्षहरू हुन ।

  काफलडाँडा होमस्टे, कोटबैदी होमस्टे  कराँदिप होमस्टे र  गोपिटार होमस्टे यहाँको सुरु हुँदै  गरेका सामुदायिक होमस्टेहरु हुन । जस्ले पर्यटकहरु लाई खाना बस्न र मनोरञ्जन गर्न थप सुबिधा पुग्ने आपेक्षा  राखेका छौं  ।
 २०७५ साल चैत १३ गते जिल्ला प्रशासन कार्यालय तनहुँमा विधिवत दर्ता गरि यो संस्था संचालनमा आएको छ । यो संस्था हाल  राज्यले लिएको पर्यटन नितिलाई आत्मसत गरि पर्यटन प्रवर्द्धन र विकास कार्यमा जुटि रहेको छ ।

Wednesday, September 25, 2019

मोईलीसके आर्मीट्नाङ्


खडक पामीआले
–खडक पामीआले , कोटा तनहूंं


राप्म औला घाट्रक पाखा,
ङौ मेङोस्के लेन्चै
च्याक्म औला होसे छार्छार्या
ङाके कूडीक घोक्चै ।

योट्म औला करूवा झाम्र्याए,
ङौ रोस्के गीन्चै ।
घोक्म औला कूडीक डेऊरालीए



मिजा
असार्या ल्हिङ्सा ल्हीङ्चै ।

मामाराÞङ्च औला होसे गोवाको,
होलाङ ङाके माडानाङ्
पाह्रामु औला कूडीक ङाके,
होलाङ ङा मालेनाङ ।

राप्म राप्म कानूङ मैँए,
बोच लर्फू छीमीका हो,
वामÞ वामÞ कूडीक ङाके
सार्बास याक न कीमीक ङाके

मीक खीसा हो, पोर्का पीसा हो ?
ङाके कूडीक टी लेन्चै,
फोक्क्या सार ड कीरीÞम्म भ्या हो,
ढुम्म बूरू ङाके डेचै ।

ङा डेहा टाराÞलेखा भवाँरा लेÞस्म,
पेलीसाङ न आहाल गेस्के,
वाट्म ङूच सार बूके,
मेलीसाङ ङा सेन लÞेस्के ?

मीक्डी झाल्म डील्डी लÞेसा,
मेलीस्केनाङ आर्मीट्म,
कहर चेम परीया ङूके पेलीसाङ,
जाकूस न छान्म ।

कहर कठा पूनमाÞक गेस्चै
सार्बास याक न केलेका,
ईसे जीवाक मेलीसाङ पूmन्म,
पेलीसाङ न घेलेका ।

                                          –साभर ः सेनटाहाके

देवघाट गाउँपालिका २ नं. वडा कार्यालय द्वरा आयोजित लोकगीत प्रतियोगिताको केहि झलक

कथा-

खडक पामी आले को

        दोस्रो बिहे ! 

       पत्रपत्रिकामा व्यापक हल्ला भयो । रेडियो, एफ्. एम्.का लागि गहकिलो विषय बन्यो । सानो उमेरमा कमाएको उसको प्रतिष्ठा खाक भयो, अड्कल काटे विज्ञहरूले । नपुगेको के थियो र ? आइमाईको बुद्धि घिच्रोमा हुन्छ भनेको यही हो, एक थरीको भनाइ ।
श्रीमान्को प्रतिक्रिया- म यस विषयमा बोल्न चाहन्नँ, आइमाईको चरित्र बुझिनसक्नु हुँदो रहेछ । जानुभन्दा एक मिनेटअघिसम्म मलाई भान भएन, उस्तै व्यवहार गर्थी, उस्तै स्याहारसम्भार ।
कुकुरलाई घिउ पच्दैन भनेको यही हो ।
पत्रकार, रेडियोकर्मी उसको डेरामा पुगे । कहाँको त्यो वैभवशाली घर बङ्गला ? कहाँको दुई कोठे डेरा । पहिला उनको घरमा जाँदा गेटमा पालेको रखवाली, पालेसँगको अन्तर्वार्ता पूरा भएपछि मात्र पाइन्थ्यो भित्र पस्न । अहिले सरासरी पुगिन्छ कोठामा । धेरै ढिपी गरेपछि खुल्न तयार भइन्, हाम्रो सामु ।
प्रश्न- श्रीमान्ले कुटपिट गर्थे ?
- कहिल्यै कुटेनन् । झूट बोले पाप लाग्छ ।
प्रश्न- खान, लाउन कुनै कमी थियो कि ?
- त्यो हुने कुरै भएन, नोकरचाकरलाई पनि त्यो समस्या छैन भने म त श्रीमती ।
- अनि किन त ? प्रश्नको सङ्केत दोस्रो बिहेतर्फ ।
केही क्षणपछिको जबाफ- सोच्छन्, हो म बहुलाएँ, या त सोच्छन् म चरित्रहीन भएँ ।
- प्रेमविवाह हो क्यारे ?
- होइन, बिहेपछि भने मैले प्रेम गर्न खोजेँ ।
- यहाँको जस्तो जीवन पाए भनेर टाउको पिट्ने कति छन् । बङ्गला, गाडी, नोकरचाकर, धनदौलत के कमी थियो र फेरि ?
- बङ्गला, गाडी, तब के नै चाहिन्छ एक जीवन काट्न होइन ?
केहीबेर सोचमा डुबिन् उनी ।
- संसारको सबैभन्दा अभागी आइमाई छु भन्ने लाथ्यो मलाई ।
- श्रीमान्बाट कुट्ने-पिट्ने थिएन, धनदौलत, ऐस-आराम सबै थियो अनि फेरि ? कसरी अभागी ?
- त्यति हो जिन्दगी ? त्यसभन्दा बाहेक पनि त केही छैन, अलि भित्र पस्नुस् न जीवनभित्र ।
एकमुष्ट जबाफको खोजी भयो हामीबाट ।
- यहाँहरूको जोडी पनि असाध्य मिल्या थ्यो र यहाँ जति सुन्दर हुनुहुन्छ उहाँ पनि त्यति नै राम्रो ।
- मलाई ज्यादै सुन्दरी ठान्नुहुन्छ यहाँहरूले ? तर उहाँको आँखाले कहिल्यै नियालेन मलाई ।
- चट्ट परेर बसेकी हुन्थेँ उहाँ बाहिरबाट आउनुहुन्थ्यो । हाम्रा आँखा चार हुन पाएनन् । तलदेखि माथि कहिले हेरेको थाहा भएन । उहाँको आँखा भएर हेरिन पाइनँ । तारिफका शब्द सुन्न कान लालायित भएर पनि थाके । आँखाले अन्तै केही खोजेजस्तो । अनि त राम्री हुने जाँगर कहाँ रहन्छ आइमाईमा ?
थपिँदै गयो घटना-विवरण
- उहाँलाई मन पर्ने खाना बनाउन, कहिले आˆनै हातले बनाएर पर्खिबस्थेँ- स्वाद मानेर कहिल्यै खानुभएन अनि भान्छामा पस्ने जाँगर कहाँ ? आऊ सँगै खाऊँ कहिल्यै भन्नुभएन । अनि भोक कहाँ ?
- सँगै बसेर टेलिभिजन कहिल्यै हेरिएन । म पुगेपछि उहाँको सुत्ने बेला ।
म ओछ्यानमा पुग्दा भित्तातिर फर्केर निदाइसक्नुभएको हुन्थ्यो । साहस बटुलेर केही पटक उठाएँ पनि । डिस्टर्ब नगर न प्लिजभन्नुभयो, मतिर कोल्टे र्फकनुभएन । थाहा हुन्थेन निन्द्रामा बोलेको हो कि बिपनामा ।
- साथीहरू भेला हुँदा अनौठो अनुभव सुनाउँथे, नीला डाम देखाउँथे । म लाटीझैँ सुनिरहन्थेँ- यस्तो पनि हुन्छ र ?
- बिहान पूजासकेर ओछ्यानमा चिया लिएर जान्थेँ र साथीहरूको कुरा सम्झँदै । मन कल्पिन्थ्यो केके हो केके ? म चिया लिएर उभिनै रहेकी हुन्थेँ उहाँ बाथरुमभित्र छिर्नुहुन्थ्यो । चियासँगै म चिसिन्थेँ । यही प्रक्रिया चलिरहृयो । पछि चिया लान छाडिदिएँ ।
- बिहानको खाना प्रायः उहाँको बाहिर नै हुन्थ्यो । घरमा खाने अवसर पाउँदा म बोलिरहन्थेँ एकोहोरो । उहाँ टाउको मात्र हल्लाउनुहुन्थ्यो कुनैकुनै बेला । म पनि कम बोल्न लागेँ ।
- उहाँको अफिस जाने तयारी चल्दा कोठामै अलमल गरेर बस्थेँ । सरक्क निस्कनुहुन्थ्यो । थाहा भएन अँगालोमा बाँधिनु के हो ? लाग्थ्यो सँगीहरूले झूटो बोलेका हुनुपर्छ ˆनो श्रीमान्को बारेमा ।
- आफू अफिस पुगेपछि मौका मिलाएर फोन गर्थें । उहाँले सोध्नुहुन्थ्यो के काम छ ?” मैले भन्थेँ- खासै छैन ।उहाँले भन्नुहुन्थ्यो किन गरेको त्यसो भए ?” मोबाइलमा कुनै बेला क्यान्सिल गरिदिनुहुन्थ्यो, मन नराम्ररी चिमोटिन्थ्यो । सँगै खाजा खान गइएन । श्रीमान्-श्रीमती होटलमा सँगै लन्च-डिनर लिन्छन् भन्दा अचम्म लाग्थ्यो- यस्तो पनि हुन्छ र ?
- सँगै रहँदा जन्मदिनहरू आए । म्यारिज एनिभरसरीहरू आए । शुभकामनाका दुई शब्द कहिल्यै पाइनँ, उपहार त सपनाको कुरा । मध्यरात बितिसक्दा पनि मनले कुरिरहन्थ्यो । बिहेको दोस्रो वर्षमा भनेँ- मलाई यस्तो मन पर्छ । नजिक बाँधेजस्तो लाग्छ । एक पत्ता टिकी, एक दर्जन चुरा नै किन नहोस् यस्तो बेलाको उपहार अति प्यारो हुन्छ ।उहाँले सुनि मात्र रहनुभयो । मैले सोचेको थिएँ मलाई राम्रो लाग्ने कुरा गर्न उहाँलाई मन पर्ला । त्यसपछिका जन्मदिनहरू पनि जसरी आए त्यसै गरी गए । कुनै परिवर्तन भएन । म भने कुर्न छाडिनँ । सायद, श्रीमती कुरा बनाउँछन् मेरो श्रीमान्ले दियो भनेर- मन बुझाउँथे यसरी ।
- बिहे भएपछि दुई जना घुम्न जान्छन् भन्ने सुनेकी थेँ, घुम्न किन जान्छन् मलाई थाहा भएन । यस्तो पनि हुन्छ र ?
- यसैबीच म गर्भवती भइछु । मैले उहाँलाई सुनाएँ । उहाँको मुखमा न खुसी थियो न दुःख नै । भावविहीन । मैले केही पढ्नै सकिनँ । हर्ष छ कि विस्मात ।
- पछि चार महिनाको गर्भ गयो । गमलामा रोपेको बिरुवा सुकेर जाँदा त मन चुँडिन्छ भने मेरो कोखको सन्तान । म रित्तिएको आभास भयो । रोएर तकिया साँच्चै भिज्दो रहेछ । आधारात बित्दा समेत बैठकमै बसेर क्रिकेट हेरिरहनुभयो । टेलिभिजन हाम्रो कोठैमा पनि थियो, मैले कोठामा बस्न अनुरोध गरेकी थिएँ । भन्नुभयो ग्रुप भएर हेर्न मजा आउँछ । बैठकमा चिच्च्याउनुहुन्थ्यो उहाँहरू छक्का, क्याच Û’ म रगत र आँसुले लतपतिरहेँ । उहाँ क्रिकेटको हारजित सकिएपछि बैठकमै निदाउनुभएछ ।
- मन पर्ने लुगा, मन पर्ने खानासम्म थाहा भएन उहाँलाई । कहिल्यै एक जोर लुगा किनेर दिनुभएन सँगै बजार कहिल्यै गइएन ।
- बाहिर सँगै निस्किनै हालियो भने अगाडि सँगैको सिटमा कोही परिवारको सदस्य या अरू नै हुन्थे, कहिल्यै सँगै बसिएन ।
फोनको घण्टी बज्यो- एक्लै सर्माइन्, भुतुक्क आफैँसँग । फेरि कुरा अगाडि बढाइन् ।
- एक दिन साहस बटुलेर पोखेँ आˆना गुनासाहरू । झन्डै वादविवाद नै भयो ।तिमी मसँग खुसी छैनौ भने आˆनो बाटो रोजठीक यही वाक्य बोल्नुभएको थियो उहाँले । त्यस रात धेरै रातिसम्म म रोइरहेँ । उहाँको अगाडि पहिलो पटक रोएकी थिएँ । उहाँ भित्तातिर नै फर्किरहनुभयो, कोल्टे नफेरीकन भन्नुभयो, “मेरो दिमाग चाट्ने काम नगर ।
- हो, उहाँले कमाइको पैसा मेरो हातमा राखिदिएर भन्ने गर्नुहुन्थ्यो- बैङ्कमा पठाइदिनू ।
- जिन्दगीको त्यत्रो यात्रामा मन्दिरसमेत सँगै गइएन । श्रीमान्-श्रीमती बोलाइएका बिहे पार्टीमा समेत सँगै भइएन । उहाँ जानुहुन्थ्यो अफिसबाटै । चू. लेखेको कार्ड टेबलमा हाँसिरहन्थ्यो ।
- दोस्रो पटक म गर्भवती भएकी थिएँ । आफैँ डाक्टरकहाँ जान्थेँ जचाउन । कुनै दिन सोध्नुभएन कस्तो छ- मेरो र बच्चाको हालत । मलाई ज्वरो आउँदा, निधारमा छाम्नुभएन कहिल्यै । त्यस दिन बिदाको दिन थियो । घरै बस्न अनुरोध गरेँ । ज्यादै गाह्रो भाथ्यो शरीरमा, मन्दमन्द पेट दुखिरहेथ्यो । साथीको बच्चाको भात खुवाइमा नगै नहुने बताएर उहाँ निस्कनुभयो । त्यही दिन उहाँ नर्फकंदै असहृय पेट दुखेर मेरो गर्भ गयो दोस्रो पटक । दुखाइ, आमा बन्न नसक्नुको पीडाले छटपटाएँ । उहाँले मसँगै बसेर सान्त्वनासम्म पनि दिनुभएन । मेरो टाउको सुमसुमाउनुभएन, हात समाउनुभएन । आँसु बगिरहृयो । मन फुकाएर रुने साथी पाइनँ, त्यस बेला ।
कुरा गर्दै रहँदा फोनको पुनः घण्टी बज्यो- उनको मुखमा जून फुल्थ्यो । फोनमा कुराकानीपछि -
- मन विरक्तिँदै गयो । बाँच्नुभन्दा मर्नुमा नै जीवनको सार्थकता देखेँ । त्यो जीवनभन्दा आरामदायी रोजेँ । तन्नाको पासो बनाएर झुन्डिएँ पनि । दुर्भाग्य तन्ना च्यातिएर म बचेँ । यो घटनालाई लिएर उहाँ ममाथि बजि्रनुभयो ।के गर्न खोजेकी मेरो बेइज्जत ? म समाजमा मुख देखाउन लायकको रहने थिइनँ ।ज्यादै रिसाउनुभयो । हाम्रो दूरी बढेको अनुभव भयो त्यस बेला ।
- दूरी बढ्दै गयो । दूरी बढ्दै गयो सरासर ।
- एक दिन मैले भनेँ- हाम्रो दूरी बढ्दै छ । कृपया यसलाई रोक्नुस् ।उहाँले भन्नुभयो, “मलाई धम्की दिएकी ?” मैले भनेँ, “मलाई सहयोग गर्नुस् दूरी बढिरहेको छ । यसलाई चाहेर पनि छोट्टाउन नसकिएला कुनै दिन ।
- दिन उस्तै रहे । कुनै परिवर्तन आउन सकेन ।
- म चुरोट पिउन लागेँ लुकीछिपी ।
- लोग्नेको छातीमा निदाउनुमा स्वर्ग छ भन्थे, मलाई थाहा थिएन त्यो स्वर्ग कस्तो हुन्छ ?
कुरा चल्दै रहँदा तीन पटक फोन आयो । मुस्कुराउँदै भनिन्- मलाई अलि टाउको दुखेकोले कस्तो छ भनेर सोध्नुभएको उहाँले ।अलि लाजमानी शिर निहुराइन् यति बेला ।
हो मैले सँघार नाघेकी छु । उहाँले कुट्ने-पिट्ने कहिल्यै गर्नुभएन, खान-लाउन प्रशस्त थियो । त्यसको अर्थ रहेन ।
हामीलाई बिदा गर्ने सुरमा भनिन्-
भोलि आउनुभएको भए हामी कुरा गर्न सक्ने थिएनौँ । भोलि मेरो जन्मदिन पारेर हामी एक साताको लागि घुम्न जाँदै छौँ । भरे नै हामी हिँड्छौँ यहाँबाट
घाँटीको दाहिनेतिर कालो कोठीनिर सानो नीलडाम हाँसिरहेको थियो ।
साभरः (नीहारिकाको कथासंग्रह हवनबाट)


मगर कविता - ङउ छूट्डी !

ङउ छुट्डी

                                   ङउ छुट्डी

                                                                                       
–खडकआले मगर , कोटा तनहूँ

फून्झाके आह्रीन सेहाके ।
माराङ् माराङ् टै नेपाल मोईके मीमाराÞङ ख्योहाके,
नेपाल माईऔ मीकूहूके डास्म मेक्कूङ रोस्के म्ह््Þयाक्म
पेलीस केल्के ङउ छूट्डी माले ।

मल्हायो चीच सीङ्काङ पून््माÞक पाहाम,
हङकङ सीङ्गापुर ड नागाहीलो पून््झाके,
ङउ हीऊए न्हुरुक््क, ङउ  छूट्डी माले ।

पेलीसूङ टूम रूङ्चै लहो नाम्चोस याहाचै,
मेसीन गन ड एटम् बमके लाफा खास््चै, फूस् कठा,
आछ यार, लीकीनाङ माहाले,
मोईलीसो पाखा पखेरा कन्डरालाकीङ झाल्च,
छार्छा¥या कठा छङ्छङ् छूङछूङ ल्हिङचै माराÞङ्चै,
सूर्का गहारा, सोरा खो¥याके नाम्चोस याहाम,
फी फीटै बाली फीहाक्के ङउ छुट्डी ।

कोईली पट्ट गोवाको कठा गेस्चै,
आह्रीन ल्हिÞङ्म माराÞङ्म
कौरा झाम्रे, सोराठी, घाँटू रसीया जूहारीके,
लाफा लैडीक्म  । नेपाल मोइके माराÞङक््के ङउ छूटडी ।

नेपालो आर्घाङ्च झाके न्हुरुक्चै,
विकास ढेमाङ टाहाक्क े ङउ छूटडी
हटैँ...,
छूम्ठाङ लाम ल्हिट्च डाज्यै भोय लाफाकोके,
ट्याहाठाङ छीक्म लाम टानाक्म याहाके,
ङउ ढींच गेप्च नेपाली डाज्यै  भोयो,
नाम्चोस ड काजू हूटौ सेहेच मेमोल डिनाक्के,
नेपालीकूङ नाम्चोस झाल्म छङ्छङ् जोक्म,
भोङ् भोङ् छार्छार्यौ मीङाक ठानास्चै,
रेट्म माराÞङ्म गेस्के ङउ छूट्डी ।